Νοταράς, Λουκάς

(15ος αι.). Κορυφαίος πολιτικός αξιωματούχος των τελευταίων ημερών του Βυζαντίου κι ένα από τα πρώτα θύματα της τουρκικής κατάκτησης. Λεπτομέρειες για τα νεανικά του χρόνια δεν είναι γνωστές· ξέρουμε μόνο ότι καταγόταν από επιφανή βυζαντινή οικογένεια. Στην ιστορική σκηνή εμφανίστηκε το 1425 ως σύμβουλος και διπλωματικός απεσταλμένος του αυτοκράτορα Ιωάννη H’ Παλαιολόγου. Αργότερα ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος τον ονόμασε Μέγα Δούκα (πρωθυπουργό), αν και ο Ν. διαφωνούσε με τη φιλενωτική εκκλησιαστική πολιτική του αυτοκράτορα. Κάποτε μάλιστα δήλωσε απερίφραστα ότι προτιμούσε να δει το τουρκικό σαρίκι να βασιλεύει στην Πόλη παρά το καλυμμαύχι των φραγκοπαπάδων. Ωστόσο, κατά την πολιορκία της Κωνσταντινούπολης ο Ν. πολέμησε έως την τελευταία στιγμή. Την επομένη της Άλωσης δέχτηκε στο σπίτι του την επίσκεψη του ίδιου του σουλτάνου Μεχμέτ B’, ο οποίος φαίνεται πως σχεδίαζε να χρησιμοποιήσει τον Ν. για την αναδιοργάνωση της κατεστραμμένης Πόλης. Λίγες μέρες αργότερα όμως, είτε γιατί ο Ν. διαβλήθηκε στον σουλτάνο από Τούρκους αξιωματούχους είτε γιατί αρνήθηκε να παραδώσει τον νεαρό γιο του Ισαάκιο στο χαρέμι του Πορθητή, οι διαθέσεις του Μεχμέτ άλλαξαν. Ο Ν. μαζί μ’ έναν μεγαλύτερο γιο του και τον γαμπρό του αποκεφαλίστηκαν «προς παραδειγματισμόν». Αργότερα, ο Ισαάκιος κατόρθωσε να δραπετεύσει και να φτάσει στη Ρώμη, όπου βρισκόταν κι η αδελφή του Άννα, σταλμένη εκεί πριν από την Άλωση. Αξίζει να προστεθεί ότι η Άννα ανέλαβε το 1472 μακρές διαπραγματεύσεις με την πολιτεία της Σιένας για την παραχώρηση μιας περιοχής της Τοσκάνης στους Έλληνες πρόσφυγες στην Ιταλία. Μετά την αποτυχία της προσπάθειας εκείνης εγκαταστάθηκε στη Βενετία (1475), όπου έζησε έως τον θάνατό της (1507), πρωτοστατώντας στην οργάνωση της εκεί ελληνικής παροικίας.